Το σύστημα των Πανελληνίων εξετάσεων αλλάζει σχεδόν κάθε χρόνο πλέον αλλά μετά λύπης διαπιστώνω ότι εξακολουθεί να υφίσταται η ίδια νοοτροπία σχετικά με τη σημασία του και τον τρόπο αξιολόγησης και διεξαγωγής εξετάσεων ο οποίος, κατά την ταπεινή μου γνώμη, είναι δυσλειτουργικός και πιέζει υπερβολικά τους μαθητές. Οι μαθητές των τελευταίων χρόνων βρίσκονται σε ακόμα πιο δυσμενή θέση σε σχέση με εκείνους των δικών μου χρόνων (της εποχής “Αρσένη” για θυμηθούν οι παλιότεροι) γιατί όχι μόνο καλούνται να προσαρμοστούν και να προετοιμαστούν κάθε χρόνο σε διαφορετικά δεδομένα εξέτασης αλλά και να διαλέξουν ένα αντικείμενο σπουδών από μια πλέον περιορισμένη γκάμα επιλογών, λόγω της κατάστασης στην Ελληνική αγορά. Μήπως όμως μια τέτοια αντιμετώπιση δεν είναι σωστή;
Πρόσφατα ένα μαθητής με τον οποίο κάναμε τεστ επαγγελματικού προσανατολισμού μου ανέφερε κατά τη διάρκεια της συμβουλευτικής ότι στο τμήμα του σχεδόν κανένας συμμαθητής του δεν έχει επιλέξει Θεωρητική Κατεύθυνση γιατί τα αντικείμενα σπουδών του πεδίου δεν οδηγούν σε επαγγελματική αποκατάσταση. Είναι κρίμα να διαπιστώνει κανείς ότι ένα πλήθος σχολών ενός πεδίου περνάει στα “αζήτητα” επειδή οι γονείς και οι μαθητές θεωρούν ότι δεν έχουν “μέλλον”. Ο ίδιος μαθητής, ο οποίος είναι άριστος στα Μαθηματικά, ανέφερε ότι δεν είναι σίγουρος εάν θέλει να επιλέξει το Μαθηματικό γιατι το μόνο που μπορείς να κάνεις μετά είναι να γίνεις καθηγητής. Πιστεύω, όμως, ότι η άγνοια των ενδιαφερόντων και των ικανοτήτων μας σε συνδυασμό με την ελλιπή πληροφόρηση που παρέχουν τα σχολεία σχετικά με την επαγγελματική σταδιοδρομία, οδηγούν τους μαθητές στο να έχουν σχεδόν όλοι περιορισμένες προτιμήσεις.
Θα πρέπει να γίνει κατανοητό τόσο στους μαθητές όσο και στους γονείς ότι οι επιλογές του “τώρα” δεν παίζουν τόσο καθοριστικό ρόλο στις επιλογές του “μετά”. Οι προπτυχιακές σπουδές είναι σίγουρα σημαντικές αλλά μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για εξειδίκευση μέσα από ένα πλήθος μεταπτυχιακών σπουδών, δίνοντας στους νέους τη δυνατότητα να ορίσουν νέες κατευθύνσεις. Σε μια εποχή που οι σπουδές είναι πλέον διεπιστημονικές, ένα πτυχίο στα Μαθηματικά, για παράδειγμα, “ανοίγει πόρτες” σε πολλά διαφορετικά αντικείμενα, όπως οικονομικά (επενδύσεις, business, λογιστικά), στατιστική, πληροφορική, engineering ακόμα και στη νευροεπιστήμη με τις κατάλληλες μεταπτυχιακές σπουδές (https://www.prospects.ac.uk/careers-advice/what-can-i-do-with-my-degree/mathematics)
Αλλά ακόμα και μια λάθος επιλογή σπουδών δεν είναι το τέλος του κόσμου. Έχουμε ακούσει πολλές φορές να λένε ότι ένα παιδί 17 χρονών καλείται σε μια τόσο μικρή ηλικία να πάρει τόσο σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον του. Σίγουρα είναι μια απόφαση σημαντική, αλλά όχι καθοριστική. Ούτως ή άλλως είναι πλέον αποδεδειγμένο επιστημονικά ότι τα επαγγελματικά ενδιαφέροντά μας σε βάθος χρόνου αλλάζουν. Αυτά που μας αρέσουν στην ηλικία των 20 δεν είναι απαραίτητα ίδια με αυτά που θα μας αρέσουν μια δεκαετία μετά. Και πρέπει να θυμόμαστε ότι, παρά τις δύσκολες συνθήκες εργασίας, παραμένουμε πάντα ικανοί να αλλάζουμε γνώμη και να σχεδιάζουμε νέα επαγγελματική σταδιοδρομία.
Είχα γνωρίσει μια φοιτήτρια Πληροφορικής με την οποία κάναμε τεστ επαγγελματικού προσανατολισμού γιατί διαπίστωσε ότι το αντικείμενο δεν της αρέσει καθόλου. Όταν ήταν μαθήτρια Λυκείου οι γονείς της μαζί με το φροντιστήριό της την είχαν κατευθύνει σε αυτή τη σχολή γιατί το επάγγελμα αυτό “έχει μέλλον” αγνοώντας τις ικανότητες και τα ενδιαφέροντά της. Ήταν πολύ απογοητευμένη γιατί θεωρούσε ότι έκανε λάθος και τώρα θα πρέπει αναγκαστικά να βρει δουλειά σε αυτό το αντικείμενο. Μέσα από το τεστ επαγγελματικού προσανατολισμού συνειδητοποίησε ότι έχει μια κλίση στα παιδαγωγικά και η ίδια στη συνέχεια παραδέχτηκε ότι η επαφή με τα παιδιά πάντα της άρεσε. Έψαξε και βρήκε κάποια μεταπτυχιακά τα οποία συνδύαζαν την εκπαίδευση με νέες τεχνολογίες και ως εκ τούτου θα μπορούσε να αξιοποιήσει σε κάποιο βαθμό τις γνώσεις που πήρε από το πρώτο της πτυχίο.
Οι Πανελλήνιες εξετάσεις έχουν καταλήξει να είναι μια τραυματική εμπειρία για τα παιδιά ενώ δε θα έπρεπε. Κανενός η ζωή δεν κρίνεται από μια εξέταση. Ακόμα και αν έχει γίνει μια λανθασμένη επιλογή, πάντα υπάρχει η δυνατότητα για αλλαγή.
Άννα Ντούμα, Επαγγελματικός Σύμβουλος – Σύμβουλος Σπουδών και Υπεύθυνη της CV Excellence