Όλοι μας έχουμε “αποθέματα” για να διαχειριστούμε το καθημερινό εργασιακό άγχος. Το άγχος δεν είναι απαραίτητα κακό όταν βρίσκεται σε περιορισμένα επίπεδα. Το “καλό στρες”, όταν είναι σύντομο και ήπιο, είναι ευεργετικό γιατί μας κινητοποιεί για να ανταπεξέλθουμε στις απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής. Τι συμβαίνει όμως όταν μας κυριεύει και μας παίρνει τον έλεγχο; Σε αυτές τις περιπτώσεις επιδρά αρνητικά τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική μας υγεία όπως επίσης και στη συμπεριφορά μας προς τους άλλους. Παρόλα αυτά, εάν αναγνωρίσουμε τις πηγές που μας προκαλούν εργασιακό άγχος όσο και τους τρόπους αντιμετώπισης (coping) είμαστε όλοι σε θέση να δημιουργήσουμε μια πιο “ποιοτική” καθημερινότητα.
Το να θέλουμε να ζούμε μια ζωή όπου όλα θα πηγαίνουν μονίμως καλά και θα αισθανόμαστε διαρκώς ασφάλεια είναι ουτοπικό. Η ζωή για τους περισσότερους από εμάς είναι ένα σύνολο από περιόδους ηρεμίας που τις διαδέχονται περίοδοι ανασφάλειας, φόβου και δυσκολιών. Φανταστείτε το νοητά σαν ένα κύκλο που κάποιες φορές βρισκόμαστε στο πάνω μέρος ενώ άλλες στη βάση του. Και κάπως έτσι η μια κατάσταση διαδέχεται την άλλη. Η κατανόηση των πηγών άγχους και η εφαρμογή τρόπων αντιμετώπισής τους είναι χαρακτηριστικό της επαγγελματικής ανθεκτικότητας, που σημαίνει ότι τα στρεσογόνα γεγονότα θεωρούνται ευπρόσδεκτα και οι αλλαγές αντιμετωπίζονται ως μέρος της ζωής μας.
Το εργασιακό άγχος είναι το άγχος που προκαλείται από την ίδια την εργασία αλλά και από εμάς τους ίδιους. Ένα παράδειγμα εργασιακού άγχους που σχετίζεται με εμάς και όχι με κάποια συγκεκριμένη θέση είναι θέματα επαγγελματικής σταδιοδρομίας. Όταν σχετίζεται με την εργασία μπορεί να οφείλεται στο ρόλο μας, στις γενικότερες συνθήκες που επικρατούν μέσα στο περιβάλλον εργασίας ή στους πολλούς ρόλους που καλούμαστε να έχουμε στη ζωή μας, η ανισορροπία δηλαδή προσωπικής και επαγγελματικής ζωής.
Μια από τις βασικότερες πηγές αντιμετώπισης είναι η κοινωνική υποστήριξη, η στήριξη που δεχόμαστε δηλαδή είτε από άτομα του εργασιακού περιβάλλοντος, είτε από την οικογένεια είτε από φίλους. Η αίσθηση ότι “δεν είσαι μόνος” και ότι μπορείς να ζητήσεις βοήθεια από το περιβάλλον αυτομάτως μειώνει το επίπεδο άγχους που μπορεί να βιώνεις.
Οι δραστηριότητες αναψυχής, τα χόμπυ δηλαδή και τα ενδιαφέροντα εκτός εργασίας είναι επίσης μια πολύ καλή πηγή μείωσης του άγχους. Είναι πολύ σημαντικό να αφήνουμε χρόνο μέσα στην εβδομάδα για να κάνουμε κάτι άλλο που μας ευχαριστεί. Η σωματική άσκηση είναι γνωστό ότι επιδρά θετικά στο στρες αλλά δε χρειάζεται να είναι η μοναδική επιλογή. Μπορεί να είναι μια δραστηριότητα που μας επιτρέπει να εκφραστούμε δημιουργικά ή ακόμα και η συναναστροφή με άλλους ανθρώπους έξω από το πλαίσιο της εργασίας.
Επίσης, ο τρόπος που προσεγγίζουμε τα προβλήματα που μας παρουσιάζονται (αντί να τα αποφεύγουμε) επιδρά θετικά. Για παράδειγμα, ένας καλύτερος προγραμματισμός του χρόνου μας, βάζοντας προτεραιότητες και η επίγνωση της συμπεριφοράς μας και των πράξεών μας στα σημαντικά θέματα, μας βοηθούν να ανακτήσουμε τον έλεγχο της καθημερινότητάς μας και να μην αφήσουμε το εκάστοτε πρόβλημα να μας κυριεύσει.
Όταν το στρες γίνεται χρόνιο μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα υγείας. Πολλές φορές ακόμα και οι πολύ υψηλές προσδοκίες σχετικά με τους επαγγελματικούς στόχους που θέτουμε είναι πηγή άγχους και απογοήτευσης αφού τις περισσότερες φορές δεν μπορούμε να τους φτάσουμε. Σύμφωνα με μια έρευνα που έγινε σε πανεπιστήμιο της Αυστραλίας σε 200 φοιτητές, τα άτομα που είχαν μεγαλύτερη ικανότητα να προσαρμόζουν τους στόχους τους είχαν λίγοτερο άγχος και καλύτερο σχεδιασμό σταδιοδρομίας.
Η Άννα Ντούμα είναι Επαγγελματικός Σύμβουλος και Σύμβουλος Σπουδών