Σε περιόδους οικονομικής κρίσης ένας από τους βασικότερους λόγους που ένας εργαζόμενος εγκαταλείπει τη θέση του είναι η αμοιβή, κυρίως εξαιτίας μειώσεων ή αδυναμίας πληρωμών. Ακόμα όμως και σε περιπτώσεις που η εταιρεία δεν αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα, μπορεί να χάσει ικανά στελέχη για λόγους που δεν αφορούν τις απολαβές. Ένας καλός εργαζόμενος μπορεί να επιλέξει την έξοδο για τους εξής λόγους:

Σύμφωνα με τη θεωρία του John Holland, υπάρχουν 6 τύποι Επαγγελματικής Προσωπικότητας τους οποίους αν γνωρίζουμε, μπορούμε να διαλέγουμε επαγγέλματα που μας ταιριάζουν. Στις περισσότερες περιπτώσεις, κανένας μας δεν έχει μόνο έναν τύπο. Συνήθως όμως υπάρχει ένας "κυρίαρχος" τύπος ενώ κάποιοι άλλοι είναι λιγότερο εμφανείς σε εμάς. Φανταστείτε τους 6 αυτούς τύπους σαν ποσοστά που στον καθένα μας είναι διαφορετικά, με αποτέλεσμα οι συνδυασμοί τους να επηρεάζουν τόσο τις επαγγελματικές μας επιλογές όσο και τη συμπεριφορά μας. Συνεπώς, ο Holland αναφέρει ότι μπορούν να προκύψουν 720 διαφορετικές επαγγελματικές προσωπικότητες.

Οι 6 τύποι Επαγγελματικής Προσωπικότητας του Holland (R.I.A.S.E.C.) είναι:

1. Ρεαλιστικός (Realistic)                         4. Κοινωνικός (Social)

2. Ερευνητικός (Investigative)                  5. Επιχειρηματικός (Enterprising)

3. Καλλιτεχνικός (Artistic)                         6. Συμβατικός (Conventional)

Όλοι μας έχουμε "αποθέματα" για να διαχειριστούμε το καθημερινό εργασιακό άγχος. Το άγχος δεν είναι απαραίτητα κακό όταν βρίσκεται σε περιορισμένα επίπεδα.  Το "καλό στρες", όταν είναι σύντομο και ήπιο, είναι ευεργετικό γιατί μας κινητοποιεί για να ανταπεξέλθουμε στις απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής. Τι συμβαίνει όμως όταν μας κυριεύει και μας παίρνει τον έλεγχο; Σε αυτές τις περιπτώσεις επιδρά αρνητικά τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική μας υγεία όπως επίσης και στη συμπεριφορά μας προς τους άλλους. Παρόλα αυτά, εάν αναγνωρίσουμε τις πηγές που μας προκαλούν εργασιακό άγχος όσο και τους τρόπους αντιμετώπισης (coping) είμαστε όλοι σε θέση να δημιουργήσουμε μια πιο "ποιοτική" καθημερινότητα.

Το να θέλουμε να ζούμε μια ζωή όπου όλα θα πηγαίνουν μονίμως καλά και θα αισθανόμαστε διαρκώς ασφάλεια είναι ουτοπικό. Η ζωή για τους περισσότερους από εμάς είναι ένα σύνολο από περιόδους ηρεμίας που τις διαδέχονται περίοδοι ανασφάλειας, φόβου και δυσκολιών. Φανταστείτε το νοητά σαν ένα κύκλο που κάποιες φορές βρισκόμαστε στο πάνω μέρος ενώ άλλες στη βάση του. Και κάπως έτσι η μια κατάσταση διαδέχεται την άλλη. Η κατανόηση των πηγών άγχους και η εφαρμογή τρόπων αντιμετώπισής τους είναι χαρακτηριστικό της επαγγελματικής ανθεκτικότητας, που σημαίνει ότι τα στρεσογόνα γεγονότα θεωρούνται ευπρόσδεκτα και οι αλλαγές αντιμετωπίζονται ως μέρος της ζωής μας.

Το εργασιακό άγχος είναι το άγχος που προκαλείται από την ίδια την εργασία αλλά και από εμάς τους ίδιους. Ένα παράδειγμα εργασιακού άγχους που σχετίζεται με εμάς και όχι με κάποια συγκεκριμένη θέση είναι θέματα επαγγελματικής σταδιοδρομίας. Όταν σχετίζεται με την εργασία μπορεί να οφείλεται στο ρόλο μας, στις γενικότερες συνθήκες που επικρατούν μέσα στο περιβάλλον εργασίας ή στους πολλούς ρόλους που καλούμαστε να έχουμε στη ζωή μας, η ανισορροπία δηλαδή προσωπικής και επαγγελματικής ζωής. 

Το σύστημα των Πανελληνίων εξετάσεων αλλάζει σχεδόν κάθε χρόνο πλέον αλλά μετά λύπης διαπιστώνω ότι εξακολουθεί να υφίσταται η ίδια νοοτροπία σχετικά με τη σημασία του και τον τρόπο αξιολόγησης και διεξαγωγής εξετάσεων ο οποίος, κατά την ταπεινή μου γνώμη, είναι δυσλειτουργικός και πιέζει υπερβολικά τους μαθητές. Οι μαθητές των τελευταίων χρόνων βρίσκονται σε ακόμα πιο δυσμενή θέση σε σχέση με εκείνους των δικών μου χρόνων (της εποχής "Αρσένη" για θυμηθούν οι παλιότεροι) γιατί όχι μόνο καλούνται να προσαρμοστούν και να προετοιμαστούν κάθε χρόνο σε διαφορετικά δεδομένα εξέτασης αλλά και να διαλέξουν ένα αντικείμενο σπουδών από μια πλέον περιορισμένη γκάμα επιλογών, λόγω της κατάστασης στην Ελληνική αγορά. Μήπως όμως μια τέτοια αντιμετώπιση δεν είναι σωστή;

 Πρόσφατα ένα μαθητής με τον οποίο κάναμε τεστ επαγγελματικού προσανατολισμού μου ανέφερε κατά τη διάρκεια της συμβουλευτικής ότι στο τμήμα του σχεδόν κανένας συμμαθητής του δεν έχει επιλέξει Θεωρητική Κατεύθυνση γιατί τα αντικείμενα σπουδών του πεδίου δεν οδηγούν σε επαγγελματική αποκατάσταση. Είναι κρίμα να διαπιστώνει κανείς ότι ένα πλήθος σχολών ενός πεδίου περνάει στα "αζήτητα" επειδή οι γονείς και οι μαθητές θεωρούν ότι δεν έχουν "μέλλον". Ο ίδιος μαθητής, ο οποίος είναι άριστος στα Μαθηματικά, ανέφερε ότι δεν είναι σίγουρος εάν θέλει να επιλέξει το Μαθηματικό γιατι το μόνο που μπορείς να κάνεις μετά είναι να γίνεις καθηγητής. Πιστεύω, όμως, ότι η άγνοια των ενδιαφερόντων και των ικανοτήτων μας σε συνδυασμό με την ελλιπή πληροφόρηση που παρέχουν τα σχολεία σχετικά με την επαγγελματική σταδιοδρομία, οδηγούν τους μαθητές στο να έχουν σχεδόν όλοι περιορισμένες προτιμήσεις. 

Θα πρέπει να γίνει κατανοητό τόσο στους μαθητές όσο και στους γονείς ότι οι επιλογές του "τώρα" δεν παίζουν τόσο καθοριστικό ρόλο στις επιλογές του "μετά". Οι προπτυχιακές σπουδές είναι σίγουρα σημαντικές αλλά μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για εξειδίκευση μέσα από ένα πλήθος μεταπτυχιακών σπουδών, δίνοντας στους νέους τη δυνατότητα να ορίσουν νέες κατευθύνσεις. Σε μια εποχή που οι σπουδές είναι πλέον διεπιστημονικές, ένα πτυχίο στα Μαθηματικά, για παράδειγμα, "ανοίγει πόρτες" σε πολλά διαφορετικά αντικείμενα, όπως οικονομικά (επενδύσεις, business, λογιστικά), στατιστική, πληροφορική, engineering ακόμα και στη νευροεπιστήμη με τις κατάλληλες μεταπτυχιακές σπουδές (https://www.prospects.ac.uk/careers-advice/what-can-i-do-with-my-degree/mathematics)